II panel: Wolność sumienia a autorytet Kościoła
W drugim panelu dotyczącym relacji między wolnością sumienia a autorytetem Kościoła wzięli udział: o. Ludwik Wiśniewski, dr Tomasz Sroka, o. prof. Jan Andrzej Kłoczowski i ks. prof. Alfred Wierzbicki, a dyskusję prowadziła dr Anna Karoń-Ostrowska. Temat panelu zbiegł się w czasie z publikacją adhortacji papieża Franciszka „Amoris laetitia”. Szeroką dyskusję wzbudza szczególnie ten fragment posynodalnego dokumentu, który otwiera osobom będącym w tzw. sytuacjach nieregularnych możliwość przystępowania do komunii.
O. Ludwik Wiśniewski przedstawił rozumność i wolność jako dwa dynamizmy, które kształtują życie człowieka. Rozumność otwiera nas na rzeczywistość, a wolność jest zdolnością ukochania lub odrzucenia tego, co przedkłada rozum. Człowiek ma obowiązek zawsze iść za głosem sumienia, lecz jednocześnie winien wątpić w słuszność powziętych ustaleń i sprawdzać swoje rozstrzygnięcia. W pewnym momencie historii wolę zaczęto traktować jako ślepą, dlatego postanowiono nałożyć na nią wędzidło, którym okazały się powinności wyrażone w nauce Kościoła. Te zabiegi doprowadziły do nieufności do człowieka. Teraz powoli Kościół uczy się traktować ludzi jak dorosłych kierujących się sumieniem.
Ks. Alfred Wierzbicki podkreślał kluczowe znaczenie autonomii człowieka, która płynie z jego godności i związanej z nią wyjątkowości i niepowtarzalności każdej istoty ludzkiej. Często zamiast wychowania mamy w Kościele tresurę, zabijając tym samym sumienie. Patologiczna jest sytuacja, w której autorytet chce wyręczyć sumienie. Może się zdarzyć, że człowiek żyje w drugim związku, ale nie żyje w grzechu. Sumienie nie tworzy jednak normy i nierozerwalność nadal pozostaje cechą małżeństwa. Jednak w nauczaniu Franciszka dostrzegamy zaufanie do człowieka: to nie duszpasterz rozstrzyga, lecz małżonkowie. Ważne jest, żebyśmy teraz nie zgasili tego Franciszkowego entuzjazmu.
O. Jan Andrzej Kłoczowski zwrócił uwagę na ważną kwestię, w jaki sposób przełożyć wskazania panelistów na pedagogikę, która miałaby pomagać człowiekowi w dorastaniu do odwagi posługiwania się własnym sumieniem. Podstawowym problemem Kościoła jest nieufność do człowieka – podejrzewa się, że gdy zaniecha się kontroli, to katolik będzie oszukiwał. Niestety do wnętrza Kościoła przedostały się bowiem mechanizmy władzy politycznej, które wyrządzają mu dużą szkodę.
Tomasz Sroka opisywał wolność sumienia jako przyrodzoną i nienaruszalną. Co ważne, nie jest ona przez państwo przyznawana, ale uznawana. Człowiek powinien mieć zagwarantowane prawo do postępowania w zgodzie z własnym sumieniem. Głównym problemem jest zakres klauzuli sumienia. Czy każdy może się powołać na klauzulę sumienia? Jeśli tak, to rodzi to bardzo istotne konsekwencje dla funkcjonowania instytucji państwowych, takich jak chociażby służba zdrowia, edukacja czy wojsko.
Podsumowując dyskusję prelegenci podkreślali, że nie ma innego sposobu przekazywania prawd moralnych niż dialog i dzielenie się doświadczeniem. Należy ufać swojemu sumieniu, gdyż może przez nie przemawia Duch Święty, a wówczas warto się swoimi przemyśleniami podzielić z innymi członkami wspólnoty.
 
Paweł Koza